ملاسما چیست؟
ملاسما نوعی اختلال پوستی رایج است که در آن لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز یا آبی خاکستری، در صورت، ظاهر می‌شود. این لکه‌ها معمولاً روی گونه‌ها، پشت لب، پیشانی و چانه‌ی زنان 20 تا 50 ساله (در سنین باروری) دیده می‌شوند. ملاسما در زنان باردار، به‌ویژه زنان نژاد لاتین و آسیایی، زنان دارای پوست سبزه و تیره‌تر مانند نژادهای اسپانیایی، آسیایی و خاورمیانه شایع‌تر است. این اختلال در مردان نادر است.
به نظر می‌رسد ملاسما از یک‌سو با عوامل خارجی نظیر قرارگرفتن در برابر نور خورشید و مصرف داروهای هورمونی، به‌ویژه قرص‌های پیشگیری از بارداری، ارتباط داشته باشد و از سوی دیگر، تحت تأثیر عوامل داخلی مانند تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد شود. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری روزانه یا به تناوب در معرض نور خورشید قرار دارند.
لک بارداری یا ملاسما یکی از متداول ترین مشکلات پوستی است که به دلایل هورمونی در پوست دیده می‌شود.
دلایل پیدایش ملاسما
علت دقیق لک صورت (ملاسما) ناشناخته است، با این حال عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند باعث بروز لک‌های صورت (ملاسما) شود.
- ژنتیک- استعداد ژنتیکی فرد: نقش مؤثری در توسعه لک‌های صورت (ملاسما) دارد. همچنین احتمال وقوع ملاسما در افراد با پوست تیره‌تر و زیتونی رنگ بیشتر است.
- هورمونی: هورمون‌های خارجی مانند قرص‌های ضد بارداری و روش‌های جایگزین درمان با هورمون (HRT) یا بارداری می‌تواند باعث بروز لک‌های صورت (ملاسما) شود. وقتی ملاسما در طول بارداری رخ دهد، به آن (ماسک حاملگی) می‌گویند. زنان در سه ماهه‌ی دوم و سوم بارداری با افزایش میزان استروژن، پروژسترون و هورمون محرک ملانوسیت (ملانوسیت‌ها سلول‌های تولیدکننده‌ی رنگدانه در پوست هستند) روبه‌رو می‌شوند. با این حال، به نظر می‌رسد آنچه با ملاسمای بارداری ارتباط دارد افزایش سطح پروژسترون است و استروژن و هورمون محرک ملانوسیت (MSH) در آن دخالت چندانی ندارند.
مطالعات نشان داده‌اند زنانی که پس از یائسگی، تحت درمان جایگزینی هورمون، هورمون پروژسترون دریافت می‌کنند، بیشتر از زنانی که هورمون استروژن دریافت می‌کنند، در معرض ابتلا به ملاسما قرار می‌گیرند. علاوه برآن، محصولات یا درمان‌هایی که پوست را تحریک می‌کنند، ممکن است با افزایش تولید ملانین، ایجاد علائم ملاسما را تسریع کنند.
- بیماری‌های تیروئیدی: احتمال شیوع و بروز لک‌های صورت (ملاسما) در افراد مبتلا به بیماری‌های تیروئیدی افزایش می‌یابد.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن در معرض اشعه UV نور خورشید دلیل اصلی بیماری ملاسما به خصوص در افرادی که زمینه ژنتیکی این بیماری را داشته باشند، است. تجمع رنگ‌دانه‌ها در بیماری ملاسما همیشه در ماه‌های تابستان افزایش می‌یابد و تیره‌تر می‌شود.
علائم ملاسما
علائم رایج ملاسما لک‌هایی به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری مایل به قهوه‌ای است که بیشتر در ناحیه صورت مشاهده می‌شود. این لک‌ها معمولاً در گونه‌ها، پیشانی، پل بینی، قسمت بالای لب بالایی و چانه و در مواردی هم بر روی ساعد و مچ دست یا روی گردن ظاهر می‌شوند که شیوع کمتری دارند.
انواع لک ملاسما
انواع مختلفی از لک صورت وجود دارد که از نظر الگوی رنگ و محل پیدایش با هم تفاوت دارند.
- ملاسمای برون‌پوستی: ملانین اضافی در لایه‌های سطحی پوست است و اغلب به رنگ قهوه‌ای روشن به نظر می‌رسد.
- ملاسمای عمیق یا درون‌پوستی: که در لایه‌های میانی پوست یافت می‌شود و معمولاً به رنگ تیره‌تری است و با ترکیبی از کرم‌ها و لیزر فراکشنال درمان می‌شود.
- ملاسمای برون‌پوستی و درون‌پوستی: نوع ترکیبی شامل ملاسمای برون‌پوستی و درون‌پوستی می‌شود و درمان آن معمولاً از انواع دیگر سخت‌تر است. این نوع از ملاسما در بین افرادی با رنگ پوست تیره‌تر شایع‌تر است.
بیشترین نواحی بدن در معرض ملاسما
ملاسما در درجه‌ی اول با تغییر رنگ یا «هایپرپیگمانتاسیون» (تولید بیش‌ازحد رنگدانه) روی پوست صورت مشخص می‌شود. در ملاسما سه نوع الگو وجود دارد: مرکز صورت، «مالار» (روی گونه‌ای) و «مندیبولار» (روی فک). الگوی مرکز صورت، شایع‌ترین شکل این بیماری است و نواحی پیشانی، گونه‌ها، پشت لب، بینی و چانه را در بر می‌گیرد. الگوی «مالار» به روی گونه‌ها و «مندیبولار» به فک، اختصاص دارد. ظاهر شدن این لک‌ها در دو طرف گردن و نواحی دیگر بدن مانند ساعد دست‌ها کاملاً نادر است.
چگونگی تشخیص ملاسما
ملاسما به راحتی با نشانه‌های ظاهری مانند لک‌های قهوه‌ای روی پوست تشخیص داده می‌شود. معاینه‌ی دقیق‌تر به وسیله‌ی تاباندن نور سیاه یا نور لامپِ وود (340-400 نانومتر) انجام می‌شود، اما ضروری نیست. در بسیاری از افراد، ملاسمای نوع مختلط تشخیص داده می‌شود که نشانه‌ی آن تغییر رنگ ناشی از رنگدانه در لایه‌های زیرین پوست و روی سطح پوست است. معمولاً نمونه‌برداری از پوست برای اطمینان از اینکه ملاسما، دلیل «هایپرپیگمانتاسیون» پوست هست یا خیر، به ندرت اتفاق می‌افتد.
بهترین روش ها برای درمان ملاسما
مزوتراپی لک ملاسما
مزوتراپی، یک روش درمانی غیر جراحی است که می تواند با تأمین مقادیری از مواد مؤثر مانند ویتامین ها، مواد معدنی، اسید هیالورونیک و مواد روشن کننده به طور مستقیم برای ناحیه مورد نظر، باعث بهبود ملاسما شود. با تزریق دارو، الاستین و کلاژن پوستی که سبب ترمیم پوست می شوند، تحریک و تولید مجدد خواهند شد که این تولید سلول های جدید پوستی، موجب رفع لک صورت می شود. داروهای تزریقی در روشمزوتراپی با تأثیر بر لایه های داخلی پوست موجب بر طرف شدن لک های صورت می شوند. قبل از شروع درمان، پوست کاملاً تمیز و استریل می‌شود. هنگامی‌که شروع به تزریق مزوتراپی می‌شود، احساس خارش سبکی را احساس خواهید کرد که ممکن است کمی گزش داشته باشد.
میکرودرم ابریژن
عملکرد میکرودرم ابریژن، لایه‌برداری پوست با کمک بلورهای بسیار ریز است. میکرودرم ابریژن تنها سطح فوقانی صورت را با از بین بردن پوست مرده، درمان می‌کند.پوست جدیدی که تشکیل می‌شود، ظاهر بهتری دارد. برای یکدست شدن پوست صورت تا حد مطلوب، چند جلسه از این درمان غیر تهاجمی مورد نیاز است. عوارض جانبی آن حداقل است و هیچ دوره‌ی استراحتی وجود ندارد.
لیزر درمانی
روش لیزر درمانی غالباً برای درمان لک‌های پوستی تیره رنگ که در اثر ازدیاد رنگدانه‌های پوستی ایجاد شده‌اند و یا سایر لک‌های پوستی که لایه برداری و محصولات محافظت کننده پوست در درمان آنها مؤثر نبوده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش لیزر لک صورت عملکرد بسیار خوبی برای درمان عارضه‌های پوستی صورت دارد؛ اما ممکن است برای دستیابی به یک نتیجه مطلوب به ۴ جلسه درمانی یا حتی بیشتر نیاز باشد.
کرم‌های موضعی
- هیدروکینون: هیدروکینون اولین اقدام درمانی خوبی است که برای رفع لک‌های صورت مورد توجه قرار می‌گیرد. هیدروکونین سلول‌های پیگمنتی هستند که عامل لک را سرکوب می‌کنند. این ترکیب شیمیایی بر روی پوست استعمال می‌شود تا رشد سلول‌های پیگمنتی غیرعادی را متوقف کند. این ماده شیمیایی پیگمنت های غیرعادی موجود روی پوست را روشن می‌کند.
- اسید آزلیک: اسید آزلیک یک اسید طبیعی است که از شکل‌گیری پیگمنت های غیرعادی پیشگیری می‌کند. این اسید سلول‌های غیرعادی را هدف قرار داده و با سلول‌های عادی کاری ندارد.
- اسید کوجیک: اسید کوجیک یک آنتی‌اکسیدان قوی است که رشد سلول‌های پیگمنتی غیرعادی را متوقف می‌کند. از آنجا که یکی از عوارض جانبی درمان با اسید کوجیک، درماتیت است، این روش درمانی فقط در زمانی که روش‌های درمانی دیگر مؤثر واقع نشوند به کار برده می‌شود.
پیلینگ شیمیایی
پیلینگ شیمیایی روشی است که از اسید گلیکولیک یا یکی دیگر از مواد شیمیایی مشابه، برای سایش و زدودن لایه‌ی ملاسمای پوست استفاده می‌شود. این مواد شیمیایی مایع بر روی پوست اعمال شده و سوختگی شیمیایی خفیفی را ایجاد می‌کنند. با زدودن لایه‌های سوخته پوست، یک لایه‌ی تازه و بدون ملاسما به جا می‌ماند. در حالی که اسید گلیکولیک یکی از رایج‌ترین گزینه‌های مورد استفاده است، گزینه رایج دیگر اسیدتری کلرواستیک است که یک ترکیب مشابه سرکه می‌باشد. هر چند لایه برداری با این ماده شیمیایی می‌تواند کمی دردناک‌تر باشد؛ اما گزینه‌ی درمانی مناسبی برای موارد شدید ملاسما است.
سخن پایانی
ملاسما باعث ایجاد لکه های تیره روی پوست، اغلب روی صورت می شود.در حالی که این تغییرات پوستی بی ضرر هستند، برخی افراد ممکن است آنها را آزاردهنده بدانند و در کاهش اعتماد به نفس آنها تاثیرگذار باشد. اگر ملاسما به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده باشد، ممکن است که در گذر زمان با به تعادل رسیدن هورمونها از بین بروند. انجام اقداماتی مانند قرار نگرفتن در معرض نور خورشید با استفاده از کلاه و ضد آفتاب ممکن است به پیشگیری از ملاسما کمک کند.
دکتر سیده هدیه ذکاوت یک متخصص در زمینه درمان لک های ملاسما می باشد و مدیریت کلینیک ریحانه النبی را برعهده دارد. او برای رسیدن به بهترین نتایج در درمان و تسکین علائم لک های ملاسما، از روش های پیشرفته و جدید استفاده می کند. دکتر ذکاوت با استفاده از تجربه و دانش خود به تشخیص صحیح لک های ملاسما می پردازد و درمان مناسب را برای هر بیمار در نظر می گیرد. او در کلینیک ریحانه النبی با استفاده از تجهیزات پیشرفته و با بهره گیری از روش های درمانی متنوع، به بانوان کمک می کند تا با پوستی سالم و زیبا از مشکل لک های ملاسما خلاص شوند.
تجربه شما
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان سابقه ابتلا به لک ملاسما را دارید، تجربه خود را در قسمت نظرات با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. همچنین اگر پرسشی در این مورد دارید مطرح نمائید تا پاسخگوی شما باشیم.
